Jan van der Griend


Een Hollandse jongen in oorlogstijd
Geschreven door P. Joh. Zonruiter, (1904-1985)
Geïllustreerd door Hein Kray, (1901-1995)
Born's uitgeverij N.V. - Assen, 1947

Van dezelfde schrijver verscheen in 1946: Twee jongens op Avontuur, een verhaal van list en durf in bezettingstijd.

Korte inhoud:
Jan van der Griend is een eenvoudige boerenjongen, die veel van voetballen houdt. Zijn vader is gemobiliseerd en hij moet deze, zo goed en zo kwaad dat gaat, vervangen.
Dan komt de 10e mei...., 10 mei 1940. Vliegtuigen, parachutisten, angst, paniek, het dorp in rep en roer, evacuatie.... Oorlog!
Het gezin van der Griend, moeder, zusje Rika, en Opoe, zoekt in de oude koets, door Jan bestuurd, een goed heenkomen. Gert, de oude knecht blijft achter op Landzicht om het huis te bewaken. Onderweg komen ze in een beschieting van vliegtuigen terecht en zien voor het eerst een groep Duitse soldaten langs marcheren. Ze brengen de nacht door bij een metselaar. Over de radio horen ze dat generaal Winkelman heeft gecapituleerd na het bombardement op Rotterdam. De oorlog is afgelopen. De familie van der Griend besluit naar huis terug te keren. Gert vertelt hoe de boerderij beschoten werd door de Duitsers en dat er een inbreker nog steeds in de kelder opgesloten zit. Als de veldwachter hem bevrijdt, blijkt het Toon te zijn, een laffe jongen van een jaar of 20, die nooit gedeugd heeft. Toon wordt midden in het dorp aan de schandpaal gebonden ten voorbeeld voor anderen, die verlaten huizen wilden plunderen.
De naast gelegen hoeve Welgelegen wordt tijdens een bombardement geraakt en brandt volledig af. Jan en zijn moeder gaan naar Den Haag om inlichtingen te vragen over de verblijfplaats van vader, die nog steeds niet is teruggekeerd uit de oorlog. Helaas keren ze onverrichterzake weer terug. Als Jan tijdens een bombardement moet schuilen in een schuilkelder, ontmoet hij daar toevallig een man die de weg vraagt naar Landzicht. Het blijkt dat hij een brief moet bezorgen van een soldaat in Frankrijk. Het is van vader!!! Dolgelukkig rent Jan naar huis en brengt moeder en opoe de blijde boodschap over. Dan duurt het niet lang meer en komt uiteindelijk de bevrijding en keert vader naar huis terug. Opoe keert naar haar eigen huis terug op dezelfde manier als ze gekomen was: op de rug van een paard!

Fragment uit het boek:
De hele schuilkelder luisterde. De aandacht was van het luchtalarm afgeleid.
De man ging verder.
"Nou, je zult zien hoeveel er straks nog te voorschijn komen. Ik heb nog een paar briefjes bij me. Die moet ik nog op de een of andere manier zien te bezorgen. Ik zal ze maar op de post doen. Behalve die hier in de omtrek moeten zijn." De man haalde zijn portefeuille uit zijn zak. Hij glimlachte.
"Ja," zei hij, "hier hebben ze niet altijd gezeten. Ik had ze zorgvuldig in m'n wagen weggestopt: Hier zijn ze... Eens even kijken... o, ja.... weet ook iemand van u, waar ik ergens Landzicht kan vinden... Het moet een boerderij hier in de buurt zijn."
Achter hem klonk een schreeuw.
Het was Jan.
"Landzicht... dat is... bij ons," stotterde hij. Hij drong haastig naar voren en strekte zijn hand uit.
De man keek hem aan. Toen legde hij zijn hand op Jan's schouder.
"Hoe heet je?" vroeg hij.
"Jan van der Griend," was het antwoord.
"Dan is dit een briefje van je vader, jongen," zei hij, "hier... pak aan."
De man was ontroerd.
Jan kon niets zeggen van de spanning.
Hij opende het briefje vlug. Het was maar een blaadje, gescheurd uit een notitieboekje. Op zijn lange reis was het vuil en groezelig geworden.
Met potlood waren er enige woorden op gekrabbeld

Ben nog gezond en wel.
Hoop weer thuis te komen,
Hou je maar goed!!

Vader van der Griend.

Door een floers zag Jan die woorden staan. Het juichte in hem: vader leeft nog... vader leeft nog. Hij stak den chauffeur de hand toe.
"Dank u," zei hij.
De man glimlachte. De anderen drongen dichterbij en iedereen wilde het briefje lezen. Doch Jan had opeens haast gekregen. Hij draaide zich om en liep naar de uitgang.
"Ho, ho," riep de man, "waar gaat dat naar toe?"
"Naar huis," sprak Jan, "naar moeder".